بلبل هزار دستان

بلبل ، هزار دستان

نگارش یافته توسط پرندگان ایران

نام انگلیسی : Nightingale
نام فرانسوی : Rossignol Philomele
نام لاتین : Luscinia Megarhynchos

مشخصات :

بلبل هزار دستان 16 سانتیمتر طول دارد و بسیار شبیه به بلبل خالدار ( یکی دیگر از گونه های موجود در خانواده توکایان ) است ، ولی روتنه اش کمرنگ تر و بیشتر متمایل به قهوه ای بوده و دمش نیز قرمز است و همچنین حلقه سفید دور چشمانش واضح تر دیده می شود . زیرتنه تمیز و فاقد لکه روی سینه و پهلو ها است و به رنگ سفید متمایل به نخودی یا خاکستری دیده می شود . پرنده جوان بلبل هزاردستان خالدار بوده و با خالهای نخودی در سینه و پهلوها و خالهای کمرنگی در پوشش های میانی بال دیده می شود .
نر و ماده همشکل ، تقریبا نشانه خاصی ندارد ، جز اینکه دمش بلوطی مایل به قهوه‌ای است و صدای جالب توجهی دارد . سطح پشتی قهوه‌ای خوشرنگ و یکدست و سطح شکمی آن قهوه‌ای مایل به خاکستری کمرنگ است که در ناحیه گلو و شکم به سفیدی می گراید . پرنده نابالغ مانند نابالغ سینه سرخ ، خال‌خال و لکه‌لکه است ، ولی به آسانی از روی اندازه بزرگتر ، دم بلوطی رنگ و سطح شکمی سفید‌تر مشخص می شود . تفاوت آن با نابالغ دم سرخ معمولی عبارت است از اندازه بزرگتر و دم بلوطی تیره‌رنگ .
بلبل هزار دستان معمولا در نزدیک سطح زمین دیده شده و تغذیه می کند . و از روی شاخه های مخفی آواز می خواند و معمولاً تنهاست و به صورت دسته جمعی دیده نمی شود . پرنده ای تک همسر بوده و لانه در نزدیکی یا در سطح زمین قرار دارد . بین 4 تا 5 تخم می گذارد و به مدت 13 روز روی آنها می خوابد و جوجه ها نیز بعد از 11 روز لانه را ترک می کنند . این پرنده در سال یک یا دو بار تولید مثل می کند .

بلبل هزار دستان بهترین پرنده آوازخوان موجود در کشور ایران می باشد . این پرنده در هنگام آوازخوانی خود را کاملاً مخفی نگه می دارد ولی از صدایش می توان آن را از بلبل خالدار تشخیص داد .

در سال های اخیر در بعضی از شهرها صیادان اقدام به صید و پرورش این پرنده در قفس نموده اند . البته باید به این نکته اشاره کرد که نگهداری و پرورش از این پرنده بسیار دشوار است و این به علت حشره خوار بودن آن است . جهت تغذیه این پرنده در قفس می بایست از مخلوطی از دان پارس و گوشت نرم و مواد گیاهی استفاده نمود و البته اگر دسترسی به حشرات میسر باشد بهتر است حشرات را جهت تغذیه در اختیار پرنده قرار داد . از میوه ها نیز در تغذیه پرنده می توان استفاده کرد و از جمله میوه هایی که در تغذیه پرنده به کار برده می شود می توان به انگور ، سیب ، تمشک و توت درختی و حتی سنجد اشاره کرد .

بلبل هزار دستان از آنجایی که در شب نیز مانند روز آواز می خواند نام انگلیسی این پرنده Nightingale است

زیستگاه :

لانه خود را در نزدیکی زمین و در درون بوته‌های خار یا گزنه کاملا مخفی از انظار می سازد .
از حشرات ، نرم تنان و میوه هایی همچون توت تغذیه می کند .
این پرنده در جنگل های برگ ریز ، باغ ها ، بوته های خار دار و گاهی در حاشیه مناطق خشک به سر برده و در بوته های تمشک و نزدیک و یا روی سطح زمین و با استتار کامل آشیانه می سازد.

پراکندگی :

از نظر پراکنش جهانی این پرنده در جنوب انگلستان و به طرف شرق تا مرکز و جنوب اروپا ، مرکز آسیا و مناطقی از شمال آفریقا تولید مثل می کند و در فصل زمستان در جنوب آفریقا هم دیده شده است .
درکشور ما در بهار و تابستان فراوان بوده و به جز بخش هایی از شرق ، مرکز و جنوب در سایر نواحی دیده شده و تولید مثل می کند

صدای پرنده:

آواز این پرنده بسیار متنوع ، زیبا و بلند بوده و هم در شب و هم در روز شنیده می شود . آواز شامل چهچهه ها و تحریر های زنگ دار و بلند و متنوع می باشد . این پرنده بیشتر از اینکه دیده شود آوازش شنیده می شود . آواز خوانی نیز مختص پرنده نر می باشد .

بلبل در فرهنگ و باور مردم:

بلبل یا هزار دستان پرنده ملی ایران زمین و کشور بنگلادش است.
عشق این پرنده به گل رز نیز بسیار در فرهنگ ملل مختلف مشهور است به طوری که در ادبیات و نگاره های ایرانی (گل و بلبل) و ترکیه بسیار به آن اشاره شده است.
نقش گل و بلبل در گبه ایرانی: در این نقش که از رایج ترین نقوش گبه های عشایر کهگیلویه و بویر احمد است، دو بلبل روبروی یکدیگر بر روی یک شاخه گل که گل های آن همان نیم گل های هشت پر است نشسته اند